Λάδια - Φίλτρα - Μπουζί: Κάθε πότε τα αλλάζεις και πού χρησιμεύουν;

Λάδια: Οι 2 βασικές λειτουργίες τους

Γνωστά και ως λιπαντικά, τα λάδια του κινητήρα περιλαμβάνονται στις εργασίες που κάνεις στο μικρό service, όταν και πρέπει να τα αντικαθιστάς. Το πόσο σύντομο είναι το χρονικό διάστημα αλλαγής τους δείχνει αφενός την «καταπόνησή» τους, αφετέρου το πόσος σημαντικός είναι ο ρόλος τους για την σωστή λειτουργία του αυτοκινήτου. Αντίστοιχα, πηγαίνοντας σε κάποιο συνεργείο, πρέπει να γνωρίζετε ότι το μέγιστο διάστημα αποθήκευσης κυμαίνεται στα 3-5 χρόνια.
Τα λάδια, λοιπόν, έχουν να κάνουν με τον κινητήρα και διακρίνονται για τις δύο βασικές λειτουργίες τους. Αρχικά, λιπαίνουν τον κινητήρα, εξασφαλίζουν δηλαδή ότι μειώνονται οι τριβές ανάμεσα στα κινούμενα εξαρτήματα. Πώς γίνεται αυτό; Από τη χρήση λαδιού δημιουργείται ένα φιλμ που μπαίνει ανάμεσα στις δύο επιφάνειες. Με τον τρόπο αυτό, χωρίς να έρχονται σε επαφή και δίχως να προκαλεί φθορά το ένα εξάρτημα στο άλλο, μπορούν να «κινούνται» και να λειτουργούν παράλληλα.
Η δεύτερη βασική λειτουργία των λιπαντικών είναι πως ψύχουν τον κινητήρα και αποβάλλουν την θερμότητα που δημιουργείται στα τοιχώματά του. Για αυτό και είναι σημαντικό το λιπαντικό που ρέει εντός να είναι στην βέλτιστη δυνατή σύνθεση προκειμένου να αντέξει στις υψηλές θερμοκρασίες. Όσο περνάει ο χρόνος, η ποιότητα του συστατικού αλλοιώνεται και μειώνεται λιπαντικότητα του λαδιού, καθώς μπορεί να «μπει» μέσα νερό ή καύσιμο αν για παράδειγμα καεί η φλάντζα. Μην ξεχνάμε πως το λάδι καθαρίζει σε κάθε ανέβασμα του πιστονιού τον θάλαμο καύσης, για αυτό και οι προσμίξεις με αυτόν σιγά-σιγά μαυρίζουν το λάδι, αλλοιώνοντας τα χαρακτηριστικά λειτουργίας του.

Καθαρός κινητήρας + προστασία εξαρτημάτων = «μακροζωία»

Και τι συμβαίνει αν δεν αλλάξω εγκαίρως τα λάδια; Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, αρχικά δεν προστατεύεις τα εξαρτήματα του κινητήρα (στρόφαλος, μπιέλες, εκκεντροφόρος), άρα μειώνεις την συνολική του βιωσιμότητα. Έπειτα, όπως είπαμε, το λιπαντικό απομακρύνει και διάφορα υπολείμματα καύσης που δημιουργούνται χάρη στα ειδικά καθαριστικά συστατικά του. Αν συνεπώς ο κινητήρας λειτουργεί με βρώμικο λάδι, τότε διαφορά μικρά σωματίδια εισέρχονται και αυτά μέσα στον κινητήρα, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα παχύρευστο στρώμα βρωμιάς που κάθεται πάνω στα εξαρτήματα και εμποδίζει την καλή λίπανση. Κάπως έτσι, η κατανάλωση του αυτοκινήτου αυξάνεται, όπως και οι εκπομπές αέριων ρύπων.

Τα 4 + 1 διαφορετικά φίλτρα του αυτοκινήτου

Κάθε όχημα έχει 4 διαφορετικά φίλτρα, καθένα εκ των οποίων είναι πολύ σημαντικό για τη λειτουργία του αυτοκινήτου. Ξεκινάμε με το φίλτρο λαδιού, το οποίο αντικαθίσταται στο μικρό service, μαζί με το λιπαντικό του κινητήρα. Κάτι λογικό, διότι τα δύο αυτά αναλώσιμα συνδέονται μεταξύ τους. Ρόλος του φίλτρου λαδιού λοιπόν είναι να φιλτράρει κάθε τι που «μολύνει» το λάδι. Καθαρίζοντας τα λάδια εξάλλου από κάθε βρωμιά που μπορεί να επιπλέει σε αυτά, (χώμα, πετραδάκια, διάφορα μικροσκοπικά μεταλλικά κομμάτια) είπαμε νωρίτερα τι μπορείς να αποφύγεις.  Ποια η διαδικασία λειτουργίας του; Στο κάτω μέρος του κινητήρα και στο κάρτερ λαδιού, το αφιλτράριστο λάδι εισέρχεται μέσα από την αντλία λαδιού και μέσα στο φίλτρο λαδιού, αφού «σπρωχτεί» μέσα στο κινητήρα. Έπειτα, το λάδι εισέρχεται σε ειδικές περσίδες που το καθαρίζουν και κατόπιν αντλείται ξανά στη λεκάνη, για να επαναληφθεί ο ίδιος κύκλος.
Στο μεγάλο service, τώρα, ένα από τα πράγματα που αντικαθιστάς είναι το φίλτρο καμπίνας. Και αυτό γεμίζει με βρωμιές στην πάροδο του χρόνου, για αυτό και παύει να είναι αποτελεσματικό. Γενική του υποχρέωση είναι να φροντίζει για την υγεία και την προστασία των επιβατών. Και το πετυχαίνει εμποδίζοντας την είσοδο βλαβερών ουσιών  στο εσωτερικό του αυτοκινήτου (π.χ. αφρικανική σκόνη, κόκκοι γύρης, σωματίδια αιθάλης) πριν εισέλθουν στο εσωτερικό του αυτοκινήτου, μέσω του κλιματιστικού. Επιπλέον, απομακρύνει τα βακτήρια και τη μούχλα κι έτσι ο αέρας που αναπνέετε στην καμπίνα του αυτοκινήτου είναι καθαρός.
Αν δεν το κάνετε, υγρασία, κακή ποιότητα αέρα, θολωμένα τζάμια και δυσωδία είναι τα προβλήματα που συναντούν οδηγός και επιβάτες. Αυτά προκαλούν συγκεκριμένες αλλεργικές αντιδράσεις όπως δυσκολία στην αναπνοή, φτέρνισμα, βουλωμένη μύτη ή ερεθισμό στα μάτια. Η σημασία του φίλτρου καμπίνας, επομένως, είναι μεγάλη, αν σκεφτούμε ότι σε ένα απλό φτέρνισμα με 50 χλμ., θα οδηγούμε «τυφλοί» για τα επόμενα 13 μέτρα. Αυτό ισχύει περισσότερο στο διάστημα μεταξύ άνοιξης και καλοκαιριού, όταν και οι αλλεργίες ανθίζουν, με αποτέλεσμα να «περισσεύει» ακόμη περισσότερη σκόνη.
Στο μεγάλο service, τέλος, αντικαθιστάς ακόμη το φίλτρο αέρα και το φίλτρο καυσίμου. Όσον αφορά το φίλτρο αέρα, δουλειά του είναι να κρατά (και αυτό) καθαρό τον κινητήρα, αποτρέποντας να περάσει οποιαδήποτε βρωμιά στο μοτέρ. Αν έχουν συσσωρευτεί σκόνη, μικροσωματίδια και απομεινάρια φύλλων φράζεται το φίλτρο, μειώνεται η ροή αέρα, για αυτό και το μείγμα καυσίμου που παράγεται δεν είναι τόσο ποιοτικό. Στην πράξη, ο κινητήρας δεν μπορεί να λειτουργήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, «καίει» περισσότερο και «ταλαιπωρείται» περισσότερο.
Από την άλλη πλευρά, το φίλτρο καυσίμου συμβάλλει στο να μπαίνει στο αυτοκίνητο «καθαρή» βενζίνη. Πιο συγκεκριμένα, αποτρέπει την είσοδο σκουπιδιών στο σύστημα και προστατεύει την τρόμπα βενζίνης στα βενζινοκίνητα οχήματα, με το σύστημα παροχής να έχει την ποσότητα καυσίμου που απαιτείται. Στα πετρελαιοκίνητα γίνεται και διαχωρισμός νερού πολλαπλών σταδίων, για την προστασία των σύγχρονων συστημάτων ψεκασμού πετρελαίου. Ειδικά στα diesel οχήματα, υπάρχει και το φίλτρο κατακράτησης μικροσωματιδίων, γνωστό ως DPF. Χάρη σε αυτό, δεν κατακρατούνται απλώς οι βλαβερές ουσίες αλλά ταυτόχρονα καταστρέφονται πριν διαρρεύσουν στο περιβάλλον, με πολύ αρνητικές συνέπειες στον ανθρώπινο οργανισμό.

Μπουζί, το «τσακμάκι» του κινητήρα

Ένα ακόμη σημαντικό εξάρτημα σε κάθε μηχανικό σύνολο αυτοκίνητο είναι οι σπινθηριστές, γνωστοί σε όλους μας ως μπουζί. Ουσιαστικά μιλάμε για το «τσακμάκι» του κινητήρα το οποίο δίνει σπινθήρα και προκαλεί την καύση του μείγματος αέρα-καύσιμου. Η περίοδος αντικατάστασής του δε, διαφέρει αναλόγως τα χιλιόμετρα αλλά και το είδος που χρησιμοποιούμε. Για παράδειγμα, το μπουζί νικελίου πρέπει να αλλαχθεί μετά από 30.000 με 45.000 χιλιόμετρα, το μπουζί πλατίνας μετά από 70.000 χιλιόμετρα, το μπουζί διπλής πλατίνας μετά από 80.000 χιλιόμετρα, ενώ το μπουζί ιριδίου μετά από 60.000 με 120.000 χιλιόμετρα, με βάση και την κατασκευή του ηλεκτροδίου του.
Ως προς την λειτουργία του, τώρα, το μπουζί έχει να κάνει με το σύστημα ανάφλεξης και την δημιουργία υψηλής τάσης. Υπάρχει μία συγκεκριμένη αλληλουχία ενεργειών από διάφορα εξαρτήματα προκειμένου τα 12 volt του συνεχούς ρεύματος (μπαταρία ή δυναμό) να γίνουν κοντά στα 20.000 για να προκύψει καύση (45.000 volt στους σύγχρονους πολλαπλασιαστές). Ο πολλαπλασιαστής αποτελείται, κυρίως, από 2 πηνία που είναι τυλιγμένα γύρω από έναν μεταλλικό πυρήνα. Το πρωτεύον (που αποτελείται από χοντρό σύρµα τυλιγμένο σε λίγες σπείρες) και το δευτερεύον (µε πολύ λεπτό χάλκινο σύρµα & περισσότερες σπείρες). Αφού «φορτιστεί» το πρώτο πηνίο µε το ρεύµα των 12 volt, παράγει μαγνητικό πεδίο. Κατά την απότοµη διακοπή του ρεύµατος στο πρωτεύον, διαδικασία που γίνεται µε τις «πλατίνες», δημιουργείται τάση χιλιάδων Volt στο δευτερεύον πηνίο λόγω αυτεπαγωγής. 
Έτσι, η τάση έχει αυξηθεί στα επιθυμητά επίπεδα και περνάµε στο τελευταίο στάδιο πριν το ρεύµα φτάσει στο µπουζί. Το εξάρτηµα που θα αναλάβει αυτή την εργασία ονοµάζεται διανοµέας. Αποτελείται από έναν άξονα που περιστρέφεται µε τη µισή ταχύτητα σε σχέση µε τον στροφαλοφόρο άξονα και φέρει κάποιες επαφές, οι οποίες την κατάλληλη στιγµή περνούν το ρεύµα υψηλής τάσης στο κατάλληλο µπουζί. Ασφαλώς οι επαφές του είναι ίσες µε τον αριθµό των κυλίνδρων του κινητήρα. Τέλος, τα µπουζί έχουν πλέον την απαραίτητη τάση για να δηµιουργήσουν σπινθήρα και η φάση της καύσης του µείγµατος µπορεί να ξεκινήσει!
Σημαντική επισήμανση. Στα σύγχρονα αυτοκίνητα δεν υπάρχουν «πλατίνες» και διανομέας. Αντιθέτως, αποτελούνται από πολλούς αισθητήρες (συνήθως τύπου Hall), οι οποίοι συλλέγουν τις πληροφορίες, όπως η θέση του εκκεντροφόρου και οι στροφές του κινητήρα και τα μεταφέρουν στον «εγκέφαλο» του αυτοκίνητου ώστε να δοθεί ρεύμα στο πρωτεύον πηνίο των πολλαπλασιαστών την κατάλληλη στιγμή. Οι πολλαπλασιαστές από την άλλη, βρίσκονται μέσα στην κυλινδροκεφαλή και τοποθετούνται απ ευθείας πάνω στο μπουζί.